Cografyam.NET

Bu çalışmada, Türkiye’de 2011 yılında yapılan sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi çalışması, coğrafi ağırlıklı regresyon modeli ile incelenmektedir. Çalışmada, büyüme, kalkınma ve sosyo-ekonomik kalkınma kavramları karşılaştırılarak ele alınmaktadır. Bu kavramların sonucunda ortaya çıkan gelişmişlik ve az gelişmişlik olguları açıklanarak az gelişmişliğin problematik yapısı vurgulanmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere tüm ülkelerde az gelişmişlik problemi bulunmaktadır. Karar vericiler bu problemi aşmak üzere çözüm önerileri geliştirmektedirler. Bu önerilen sağlam bir zeminde inşası için ise mevcut durumun analizi sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi ile yapılarak, gelişmişlik ve az gelişmişlik yapısı tespit edilmektedir. Gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye’de de bu çalışmalar yapılmaktadır. Bu konudaki son çalışma 2011 yılında yapılan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi çalışmasıdır. Bu çalışmada 8 başlık altında toplam 61 gösterge kullanılarak illerin gelişmişlik puanı hesaplanmıştır. Ancak bu değişkenlerden hangisini illerin gelişmişlik puanını ne oranda açıkladığına dair bir analiz bu çalışmalar kapsamında bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada değişkenlerin illerdeki gelişmişlik puanını açıklama oranları coğrafi bilgi sistemleri programı kullanılarak coğrafi ağırlıklı regresyon modeli ile analiz edilmektedir. Çalışmada, bahsedilen 61 göstergeden 8 gösterge kullanılarak değişkenlerin gelişmişlik puanını açıklama oranlarının coğrafi olarak ne şekilde farklılaştığı incelenmektedir. Sonuç olarak, değişkenlerin gelişmişlik puanını açıklama oranlarının her noktada aynı olmadığı bulgusuna varılmaktadır. Genel anlamda ekonomik göstergelerin gelişmiş illerdeki gelişme puanını açıklama oranının, sosyal göstergelerin ise az gelişmiş illerdeki gelişmişlik puanını açıklama oranının daha yüksek olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi, coğrafi ağırlıklı regresyon, gelişmişlik, az gelişmişlik, sosyo-ekonomik göstergeler